Galicyanie, pamiątki rabacji
Bochnia, zbiorowy grób ofiar rabacji.
środa, 30 grudnia 2020
Galicyanie, pamiątki rabacji
Wiśniowa (ziemia Myślenicka)
"Tuż obok budynku starej szkoły w Wiśniowej (obecnie przedszkole) stoi kamienny krzyż z postacią Ukrzyżowanego Chrystusa, posadowiony na wysokim, piaskowcowym postumencie, od którego oddzielony jest profilowanym gzymsem. Zgodnie z inskrypcją wyrytą na tablicy umieszczonej na płycinie postumentu, krzyż upamiętnia miejsce potyczki z 28 II 1846 r. i ufundowany został przez jednego z jej uczestników, mandatariusza (austriacki urzędnik policyjno-sądowy na wsi) Antoniego Pleszowskiego. Wówczas, w czasie trwania rabacji galicyjskiej, do Wiśniowej przybyła zbrojna gromada chłopów z sąsiednich miejscowości z zamiarem ograbienia plebanii. Miejscowi chłopi, naprędce uzbrojeni i skrzyknięci przez organistę z Wiśniowej oraz wspomnianego mandatariusza, zdołali obronić plebanię i przegnać napastników".
wtorek, 29 grudnia 2020
Galicyanie, pamiątki rabacji
Skrzydlna, kościół św. Mikołaja. Na dziedzińcu pochowany jest Wincenty Struszkiewicz [Strużkiewicz], który "pojechał był konno do Romerów w Jodłowniku i pojawieniem się tamże, obudził między chłopstwem przekonanie, że jest powstańcem, co i napad na dwór spowodowało, przyczem przez chłopów ujęty, do Bochni został odstawiony. Na dwór jego napadli chłopi i ze zwykłym wandalizmem w nim gospodarowali".
poniedziałek, 28 grudnia 2020
Galicyanie, pamiątki rabacji
Cmentarz kalwiński w Szczepanowicach
Niezwykłem poświęceniem dla sprawy narodowej, gorącą miłością ojczyzny i wielką zacnością charakteru odznaczała się w Galicyi zachodniej rodzina Chrząstowskich, wyznania kalwińskiego, zamieszkała w Szczepanowicach nad Dunajcem, w pobliżu Wojnicza.
Zamordowani Aleksander i Edward Chrząstowscy pogrzebani są w mogile zbiorowej w Tarnowie. W kurhanie pochowany jest prawdopodobnie Julian Chrząstowski lub inne ofiary rabacji. Całego napisu umieszczonego na zniszczonym kamieniu nagrobnym, być może tylko symbolicznym, nie udało mi się niestety odczytać [.... za wcześnie ... tęsknoty i smutku ... poległym ... 1846 ... pozostała ...], a nowy, współczesny napis niczego nie objaśnia. Chrząstowscy, którzy byli właścicielami Szczepanowic od 1489 roku opuścili je w 1852, sprzedając swe dobra Serwatowskim.
Mimo że w okolicach Lichwina, Rychwałdu i Szczepanowic ofiar rabacji było bardzo dużo, więcej pamiątek nie odnalazłem. Na miejscu karczmy w Lichwinie - Pustki, do której zwożono surdutowych, znajduje się obecnie "Zajazd na Krzyżówkach".
Ks. Dembiński o Chrząstowskich pisze na s. 202, 353 Link
Inne informacje o tej rodzinie: Link
sobota, 26 grudnia 2020
Galicyanie, pamiątki rabacji
Gogołów - kaplica grobowa Denkerów
Zbudowana w 1869 roku "na chwałę bożą a ku czci i pamięci przedwcześnie w 48 roku życia w dn. 14 lipca 1868 r. zgasłego Ludwika Denkera - byłego starosty". Fundatorką była wdowa Sabina z Artwińskich Denkerowa, która także spoczęła w krypcie kaplicy. Pochowano tu pomordowanych w czasie rabacji Fryderyka i Erazma Denkerów oraz Aleksandra Zdzieńskiego.
Straszna dzicz rozzwierzęconego luda, pastwiąc się nad zamordowanym właścicielu Gogolowa, obcięła mu w swawoli bydlęcej przyrodzenie, a imitując cygaro, włożyła mu w usta ucięte membrum. Link (s.143/145)
Warto dodać, że to "membrum" służyło wcześniej dziedzicowi do gwałcenia kobiet wiejskich.
czwartek, 24 grudnia 2020
Galicyanie, pamiątki rabacji
Brzeziny, grób ks. Wojciecha Józefa Zagórowskiego (1804-1876)
Pleban Brzezin rabację przeżył ukryty w lasku Łęgu o ćwierć mili od Brzezin lub według innych przekazów zamurowany w kominie na plebanii. Wikary natomiast uciekł do Wielopola. 15 listopada władze pozbawiły ks. Zagórowskiego stanowiska za udział w spisku przeciw Austrii. Doniósł na niego wikary Franciszek Węglarz (1809-1847). Zagórowski został osadzony w klasztorze ojców bernardynów w Tarnowie. Odzyskał wolność 6 października 1847 r. i objął ponownie probostwo w Brzezinach. Węglarz natomiast został przeniesiony na wikariat w Borowej, skąd trafił do domu poprawczego ojców bernardynów w Przeworsku.
środa, 23 grudnia 2020
Galicyanie, pamiątki rabacji
Brzeziny, grób zbiorowy ofiar rzezi.
Ks. Dembiński podaje 8 ofiar z Brzezin: Stanisław Morski, Ambroży Stronczak, Alojzy Rucki, Maciej Łobarzewski (na nagrobku nazwisko Zabażewski), Filip Tabaczyński oraz dwaj Stojowscy z Brzezin zasadnich zabici w Gawrzyłowie pod Dębicą. Ci dwaj zapewne pochowani w innym miejscu.
wtorek, 22 grudnia 2020
Galicyanie, pamiątki rabacji
Grób Konstantego Słotwińskiego w Gumniskach
Słotwiński przeżył kampanię napoleońską, 6 lat więzienia w twierdzy Kufstein, ale nie przeżył chłopskich ciosów pałkami, cepami i kłucia widłami.
Według jednej z relacji przywiązany był za brodę do ogona końskiego i wleczony dopóty, dopóki nie skonał.
Warto przeczytać jego "Katechizm poddanych galicyjskich". Wyliczenie obowiązków i obciążeń włościanina w niej zawarte wyjaśnia niektóre przyczyny rabacji. Link
Opis śmierci, s.139/141
poniedziałek, 21 grudnia 2020
niedziela, 20 grudnia 2020
Galicyanie, pamiątki rabacji
Dębica, grób okrutnie zamordowanego hrabiego Dominika Reya
W 1847 r. na zamku w Przecławiu wdowa po Dominiku hr. Reyu, Karolina Reyowa, którą również "srodze pokaleczono", za namową swego brata hr. Franciszka Wiesiołowskiego z Wojsławia przebaczyła włościanom zabójstwo męża Dominika.
Opis śmierci (s. 290/292)
sobota, 19 grudnia 2020
Galicyanie, pamiątki rabacji
Pilzno, Rynek
Figura Matki Boskiej Niepokalanie Poczętej wzniesiona w 1885 roku z fundacji Mikołaja Reya z Przyborowa w miejscu kaźni ofiar rzezi galicyjskiej.
piątek, 18 grudnia 2020
Galicyanie, pamiątki rabacji
Strzegocice
Figura Chrystusa Frasobliwego w miejscu zamordowania w dniu 20 lutego mandatariusza miejscowego dworu Erazma Tomczyńskiego lat 36 liczącego.
Zamordowanie Tomczyńskiego, Wala, zrabowanie dworu (s.347/349)
czwartek, 17 grudnia 2020
Galicyanie, pamiątki rabacji
Ryglice, Chrystus Nazareński
Figura, wiązana tradycyjnie z ekspiacją za wydarzenia z czasu rabacji, jest zlokalizowana przy ul. Tarnowskiej. Wzniesiona została w 1847 r. z fundacji Stanisława i Teresy Kozłów. Ryglice nie zostały zrabowane, gdyż jak podaje Ostaszewski - Barański (Krwawy rok) Szczepan Leśniewski miał krewnego adiutanta przy arcyksięciu. Zamordowano jednak ekonoma, dwóch szewców i krawca.
środa, 16 grudnia 2020
Galicyanie, pamiątki rabacji
Gromnik, pomniki nagrobne ocalałych z rzezi. Zabici są pochowani w mogile zbiorowej w Tarnowie. W dworze mieści się obecnie urząd gminy. Majątek Gromnik dzierżawił od teścia Feliksa Dzwonkowskiego Aleksander Dembiński, który wraz z bratem został zamordowany w pobliskim Chojniku. W porę zawiadomiona o nadejściu czerni Paulina Dembińska opuściła z synami dwór i schroniła się u miejscowego plebana Antoniego Sapady. Kiedy dowiedziała się o śmierci męża, ślubowała, że jeśli pozostała rodzina przetrwa rabację, odda najstarszego syna Stefana na służbę bożą. Czytając "Rok 1846" Stefana Dembińskiego (1840 - 1921) należy pamiętać, że jej, sześcioletni wówczas autor, również był ofiarą rabacji, a pracę swoją poświęcił zamordowanemu ojcu.
Subskrybuj:
Posty (Atom)