czwartek, 13 kwietnia 2023

 Galicyanie, pamiątki rabacji

Rzochów, kaplica Boguszów (Pochowany na pewno Feliks Bogusz z Rzemienia, wątpliwe - Stanisław senior - Wikipedia)

Siedliska Boguszów pokazałem w poście z z 4 grudnia 2020 roku link Nie zamieściłem jednak komentarza do zdjęć. Ponieważ znalazłem w Rzochowie kaplicę grobową Boguszów, dodaję garść informacji o tej rodzinie.

Nestor rodu Stanisław Bogusz był szambelanem króla Stanisława Augusta. W 1795 ożenił się szczęśliwie i bogato z Apolonią, córką Nikodema Stojowskiego. Po śmierci teścia osiadł najpierw w Smarzowej, a potem w Siedliskach, które żona otrzymała w spadku po ojcu. W 1835 dokonano podziału majątku Stanisława. Siedliska otrzymał Wiktoryn, Smarzową Nikodem, Żarówkę Henryk, Stanisław junior Rzędzianowice, Feliks z Rzemienia i Ludwika Gorayska z Moderówki zostali spłaceni w gotówce.

Feliks z Rzemienia przewidywał, że planowane powstanie może skończyć się buntem chłopów i radził familii, aby schroniła się w zamku w Rzemieniu. Choć Bogusze byli mocno skonfliktowani z Szelą, nie przejęli się ostrzeżeniem Feliksa i 9 lutego zorganizowali uroczyste imieniny babki Apolonii, na które zjechali do Siedlisk Maria ze Stojowskich, żona Stanisława z Rzędzianowic z synem piętnastoletnim Włodzimierzem, Tytus Bogusz z Lubasza nad Wisłą, bratanek Stanisława seniora, Zdzisław (lat 10) i Alfred (lat 8) synowie Feliksa z Rzemienia z guwernerem Emilem Podhoreckim. Według niektórych źródeł austriackich imieniny miały być jedynie pretekstem do zjazdu mężczyzn w celu wzięcia udziału w powstaniu.

Wiktoryna i Podhoreckiego zabito w karczmie w Kamienicy (Jan Nogai z Jaworza, wg innej wersji Walenty Rozenbalski z bratem Jakubem), gdy odwozili synów Stanisława. Następnego dnia w Siedliskach zabito nestora Stanisława (Tomasz Gurzan wójt Gorzejowej cięciem pałasza w głowę, wg innej wersji Stanisław Dziedzic z Kamienicy oraz Sebastian Stasiak), Włodzimierza (Jan Siepacz i pastuch krów Wojciech Gonsior cepami, wg innej wersji Jan Wołowiec, Józef Czernik i Gąsior), Tytusa (widłami - Wadas, Maciej Orzechowski i jego syn Bartłomiej). Nikodem zginął w Smarzowej (mordercy: Staszek Dziedzic - cięciem pałasza w głowę, Białas i Jędrzej Szydłowski). Stanisława juniora z Rzędzianowic, który 19 lutego wyjechał bryczką i wozem z wiktuałami dla matki (lub dla powstańców?) napadnięto koło Strzegocic i odstawiono do Pilzna, gdzie został pobity przez mieszczan. Stamtąd wieziono go do Tarnowa, ale 20 lutego został zabity w karczmie w Machowej. link

Ciała ofiar Szeli (22 osoby wg ks. parafialnych) zamordowanych w Smarzowej, Siedliskach i okolicy zwieziono we wtorek 24 lutego, obdarto do naga i pochowano w jednym dole poza cmentarzem. Gorajska w 1860 r. wystawiła w tym miejscu kaplicę. Gospodarstwo w Siedliskach objął starszy syn Gorajskiej Stanisław razem z bratem Aleksandrem. 

Szeli nie udało się wygubić całej męskiej rodziny Boguszów. Ocaleli Henryk i Feliks, którego los w czasie tragicznych wydarzeń jest niejasny. Według wersji Adama Bogusza był na imieninach matki, ale wyjechał z Siedlisk wcześniej, a w zamku w Rzemieniu nic mu nie groziło. Według Mieczysława Reya 20 lutego uzbrojony po zęby ukrywał się przed tropiącymi go chłopami w okolicznych lasach, aż wreszcie po kilku dniach wrócił do Rzemienia, gdzie obronili go mieszkańcy. Tomasz Szubert wysuwa przypuszczenie, że mógł wziąć udział w wyprawie na Tarnów i uciec z Lisiej Góry. Urodzony w 1796 służył w armii Królestwa Polskiego, brał udział w powstaniu listopadowym. Właścicielem Rzemienia został przez małżeństwo z Aleksandrą Rey w 1832. Przebudował zamek w stylu neogotyckim link. Zmarł 26 czerwca 1876 i został pochowany w Rzochowie.