środa, 20 marca 2024

 Galicyanie, pamiątki rabacji

Zbylitowska Góra, grób Wiktoryna Tretera

Wiktoryn (Wiktor) Treter (Tretter) (ur. ok. 1790) dziadek gen. Józefa Hallera, oficer powstania listopadowego, odznaczony Krzyżem Virtuti Militari, poseł sejmu galicyjskiego, właściciel Niwki, współwłaściciel Zgłobic i Zalipia miał również swój epizod powstańczy w 1846. Wziął bowiem udział w nieszczęsnej wyprawie na Tarnów. Daleko nie ujechał, bo "złapano [go], jak ze Zgłobic ze szwagrem Smagłowskim jechał" (S-W, s. 49). Czy poniósł w tej awanturze jakieś szkody na ciele i majątku nie wiadomo. Więcej wiemy o jego towarzyszu Wincentym Smagłowskim, wiecznym spiskowcu, poecie, nauczycielu i bibliofilu. W czasie rabacji dzierżawił on Wolę Grządzką k. Tarnowa. Z Treterem był spokrewniony przez rodzinę Lasalle z Frysztaka, gdyż poślubił Józefę, siostrę Marii, drugiej żony Wiktora. Wiadomo, że Smagłowski został ciężko pobity i trafił do szpitala w Tarnowie, skąd po wyzdrowieniu odstawiono go do więzienia we Lwowie. Ucierpiał również jego majątek, ponieważ dom zrabowano i zniszczono bibliotekę. Warto dodać, że bratanek Wiktora, Hilary Treter należał do grona spiskowców z Akademii Terezjańskiej w Wiedniu, którzy usiłowali przedostać się do powstania, ale zostali złapani na granicy z Węgrami i odstawieni do więzienia w Wiedniu. Hilary poślubił później córkę Wiktora, a swoją kuzynkę Józefę Małgorzatę, co w rodzinach ziemiańskich nie należało do rzadkości. W ten sposób majątek pozostał w rodzinie.