czwartek, 11 lipca 2024

Galicyanie, pamiątki rabacji

Szczurowa, grób ks. Jana Kitrysa

 Jan Kitrys urodził się 14 XI 1816 w Ropczycach. Gimnazjum ukończył w Rzeszowie, filozofię studiował we Lwowie, teologię we Lwowie i Tarnowie, gdzie w 1840 przyjął święcenia. Jako wikary pracował w Myślenicach i w tarnowskiej katedrze. 2 XI 1845 objął probostwo w Dąbrowie. Tu też był świadkiem i ofiarą rabacji. Najpierw na plebanii pojawiła się p. Kotarska z Leonem Konopką, którym udało się uciec z Brnika (link). Po zasięgnięciu rady proboszcza, Kotarska ruszyła w drogę dla ratowania uwięzionego syna, zaś przerażonego Konopkę ksiądz odprowadził do zamku, gdzie byli zgromadzeni inni panowie. Wkrótce na plebanię przybyli chłopi, by aresztować proboszcza i odstawić go do Tarnowa. Ks. Kitrysowi udało się wymigać od aresztowania i ukryć w chacie stojącej na uboczu. Kiedy mordy i rabunek w mieście ustały, zjawiła się wreszcie konnica. Pleban wyszedł z ukrycia i wraz z dzierżawcą plebańskim Rybickim pod osłona kawalerzystów udał się do Tarnowa. Tam przesiedział 3 miesiące w areszcie domowym u bernardynów, po czym niby ułaskawiony trafił na 18 miesięcy do domu poprawy w Przeworsku. Uwolniony 18 lutego 1848 został przywrócony do pracy jako wikariusz w Rychwałdzie, potem w Bochni. W 1849 objął probostwo w Przeciszowie, a 26 III 1861 został proboszczem w Szczurowej. Zmarł tamże 7 I 1901. Dzięki zapiskom ks. Kitrysa znamy dokładnie przebieg krwawych wydarzeń w Dabrowie i okolicy [Dembiński, s. 99 - 107]. Niestety, ani słowem nie wspomina w tej relacji  o własnej działalności spiskowej, przyczynach tak długiego aresztowania i pozbawienia urzędu. 




środa, 10 lipca 2024

 Zegarmistrz światła


 


wtorek, 9 lipca 2024

 Galicyanie, pamiątki rabacji

Zaborów, grób ks. Pawła Nowina Ujejskiego

Bonawentura Ujejski, ekonom oraz zarządca dóbr w Krasnem i Krościenku Wyżnem ożenił się z córką krościeńskiego ekonoma Anną Radecką. Mieli siedmioro dzieci, z których dwóch synów Andrzej (ur. 1801) i Paweł (ur. 1811) przyjęło święcenia kapłańskie. Andrzej zawiadywał probostwem w rodzinnym Krościenku (link), a Paweł po przeniesieniu się do diecezji tarnowskiej w 1842 objął probostwo w Zaborowie. Był dobrym duszpasterzem. Założył Towarzystwo Wstrzemięźliwości, należał do Towarzystwa Rolniczego w Krakowie. Zmarł 27 III 1870 i został pochowany na placu przy kościele w Zaborowie. Na pamiątkowej tablicy wmurowanej w ścianę nowego kościoła zaznaczono, że był "gorliwym duszpasterzem i patriotą". Zapewne jest to nawiązanie do przekazów jakoby ks. Ujejski błogosławił idących do powstania styczniowego w kapliczce dworskiej w Dołędze czy też pod krzyżem w Zaborowie. Cieniem na jego biografii kładzie się zapis zamieszczony w "Kronice" Dembińskiego (s.377). Położoną w pobliżu Zaborowa Wolę Przemykowską dzierżawił w 1846 Alojzy Wendorf z żoną Antoniną z Osmeckich. Chłopi zrabowali dwór, związali Wendorfa, Zarzyckiego, ekonoma Giebułtowskiego, lokaja, ogrodnika i chłopaka, po czym pieszo odstawili ich do Tarnowa. W drodze towarzyszyła ojcu córka Franciszka, która przeziębiona, wkrótce zmarła na zapalenie płuc. Pani Wendorfowa zaś popadła w obłąkanie. Franciszka w Tarnowie znalazła "współczucie i najgościnniejsze przyjęcie i pomoc w domu izraelity Dra Pflauma. Cześć mu! Dziwnie smutno obok tego faktu odbija brak serca, jaki spotkała pani Wendorfowa u księdza U. (Ujejskiego) proboszcza w Zaborowie, kiedy dla obłąkanej i ciężko chorej matki szukała pociechy duchowej i chwilowej pomocy".



Kapliczka dworska W Dołędze

   


poniedziałek, 8 lipca 2024

 Lipcowa obfitość owadów

Wszystko co dawne jest zawsze lepsze, a najlepsze to, czego nigdy nie było. Ivo Andrić

Wszystko co lata i bzyczy, pcha się do nosa, oczu, uszu, łaskocze, drażni, zawzięcie kąsa. Wyjątkiem są subtelne motylki. Kiedyś zaglądał tu piękniejszy okaz, ale nie widuję go już od dłuższego czasu. Pewnie odleciał na inną łąkę, gdzie kwiaty bogatsze w kolory, a nektar słodszy. Taka już jest natura motylków. 









niedziela, 7 lipca 2024

 Galicyanie, pamiatki rabacji

 Uście Solne, grób Aleksandra Sobolewskiego h. Cyrus, porucznika ułanów księcia Karola.

Aleksander Sobolewski (Nośkiewicz) ur. 28 II 1825 w Nieprześni, zmarły 20 II 1895 w Popędzynie. Będąc studentem w Wiedniu, wraz z siedemnastoletnim bratem Sewerynem i pięcioma bombardierami wyruszył do powstania [link] . Aresztowany w Nowym Targu, przewieziony do więzienia w Nowym Sączu, został uwolniony po śledztwie.



 

sobota, 6 lipca 2024

 Galicyanie, pamiątki rabacji

Cerekiew, grób Bolesława Jaxa - Rożen, powstańca listopadowego, spiskowca powstania krakowskiego, więźnia stanu.

W rabacji zginęli dwaj bracia Bolesława - Artur Rożen z Gródka zabity w Bruśniku i Włodzimierz Rożen dziedzic Burzynia oraz teść Jan Grabczyński zabity w Jasiennej.




wtorek, 25 czerwca 2024

 Lato, gdy przydzie, co z nim czynić