Galicyanie, pamiątki rabacji

Siedliska

"Ks. Serwoński wziąwszy krzyż i komżę pojechał był do Zborowic, sądząc że przemówiwszy do chłopów, do opamiętania ich przywiedzie. Musiał uchodzić, herszt bowiem rabusiów w tej okolicy niejaki Koryga ryknął: >> Niema Boga!<< i rzucił się na księdza, który woźnicy przytomności ocalenie zawdzięczał". [Dembiński, s. 326].

"Państwo Zimnowódkę, gdy zrabowali, gdzie jednak nikt ofiarą nie padł, przyjechał do nich jm. ksiądz Serwoński, pleban z Siedllisk, uroczyście ubrany, chcąc ich wściekłości zapęd wstrzymać. Lecz zapamiętała horda nie uważała ani na kapłana, ani ukrzyżowanego Chrystusa, którego w ręku trzymał, tylko dawszy księdzu parę kijów przez plecy. zabrała go z sobą, by im błogosławił, gdy rabować i zabijać będą. Biedny ksiądz poszedł z nimi aż do Bobowy, gdzie im wino kupować i za ich zdrowie toasty spełniać musiał. Stamtąd go uwolniono z poleceniem, by się za ich pomyślność modlił". [Nikodem Gójski Opisanie niektórych zdarzeń podczas powstania chłopów...]

Galicyanie, pamiątki rabacji

Czermna - grób Antoniny Łobarzewskiej

Antonina Łobarzewska (1826 - 12.06.1877) była córką Stanisława Zajkowskiego dziedzica Czermnej i Agaty Nowakowskiej, żoną Teodora Łobarzewskiego (1821 - 1895), syna Józefa Łobarzewskiego i Rozalii Kowalewskiej, dziedzica Głobikowej. Bracia Teodora zostali zamordowani w czasie rabacji:

- Leon (1820 - 1846) - zamordowany w Czermnej,

- Ludwik (1825 - 1846) - zamordowany w Głobikowej,

- Tomasz (1827 - 1846) - zamordowany w Głobikowej.

Dwóch dzierżawców folwarków w Czermnej, Ignacego Dzięgielowskiego i Wincentego Kłosińskiego chłopstwo odstawiło najpierw do Tarnowa, a potem do Jasła, skąd ich zwolniono. Ks. Jan Kolbuszewski podaje również, że "dwóch szlachciców z Czermny, z których jeden nazywał się Jordan Zdzieński (...) w Gogołowie we dworze p. Denkera razem z innymi w liczbie 7 czy 8 zostało zamordowanych".

Stary kościół w Czermnej

Galicyanie, pamiątki rabacji

Ustrobna, kościół którego budowę rozpoczął ks. Henryk Zaremba Skrzyński jako wotum za ocalenie z rzezi.

mapa pamiątek - link 

Galicyanie, pamiątki rabacji

Jedlicze, grób Tytusa Trzecieskiego (1811 - 1878)

I okoliczności w których "Janusz (Wincenty Pol) przestał być Januszem", a umiłowany dotychczas lud, dla którego usiłował pracować organicznie, nazywał odtąd hołotą. 

Pol, który szczęśliwie gospodarował w Mariampolu, zagrożony aresztowaniem opuścił wraz z żoną i dziećmi folwark. Zabrawszy wszystkie zgromadzone papiery i co kosztowniejsze ruchomości, zamierzał udać się do Lwowa. Zatrzymał się jednak u przyjaciela swojego Tytusa Trzecieskiego w Polance, na którą w niedzielny poranek napadli chłopi z Odrzykonia, Turaszówki i Białobrzeg.  

Dnia 22 lutego opadło nas niespodziewanie kilka gromad chłopskich (...). Zrabowano i zburzono dom i cały dwór w Polance, rzeczy moje, spakowane na wozach, zniszczono zupełnie lub splądrowano. Trzecieskiego, mnie i brata mego bez najmniejszego z naszej strony oporu i pozbawionych broni – powalono na ziemię i strasznie bito cepami i kosami. Prośby i przedstawienia, żeby nas oddano władzy, byśmy się opowiedzieli przed nią w razie, gdybyśmy co zawinili, były bezowocne. Gdyśmy już mocno osłabli, przywiązano nas do drzew i otoczono wkoło, zadając okrutne męczarnie. W takim położeniu, po kilku godzinach śmiertelnej trwogi, prosiłem już tylko o śmierć (...)”.

Powiązawszy ofiary napadu, chłopi wieźli je do Jasła, ale już w Moderówce uwolniło je wojsko austriackie. Pol trafił jednak do więzienia, najpierw w Jaśle, a potem we Lwowie, skąd wyszedł dopiero 6 lipca 1846 r. Zmarł w 1872 roku w Krakowie, jest pochowany w Krypcie Zasłużonych na Skałce.

Szczegóły napadu, s. 280 (278)

 

 

 Galicyanie, pamiątki rabacji

Jedlicze, kaplica cmentarna z XVIII w.

W jej podziemiach znajduje się krypta grobowa Stojowskich. Zamykająca ją płyta umieszczona z tyłu kaplicy informuje o pochowanych tu czterech członkach rodziny Stojowskich. Osobno grób Adama Stojowskiego.

Dwór Jana Kantego Stojowskiego w Potoku został doszczętnie zrabowany, a właściciel wraz z synami odstawiony do Jasła.  Tam Stojowski został uwolniony, ale jego synowie trafili do więzienia. W Potoku pobito i okaleczono również ekonoma, a miejscowy mandatariusz Wilibard Śleczkowski dopiero na trzeci dzień został przez chłopów schwytany i odstawiony do Jasła.

Galicyanie, pamiątki rabacji

Ołpiny, groby Rogawskich

Wioska górska w Jasielskiem widownią była scen strasznych , s. 266 (264) - link 

 

 Galicyanie, pąmiatki rabacji

Szebnie, kaplica grobowa Gorajskich (Korczak na Gorayu Goryayskich)

Wracając się z Dukli przez Krosno ku Jasłu śliczny kraj. Czy spojrzysz w prawo, czy w lewo, wszędzie znajdujesz zachwycającą okolicę. Jaszczew, Moderówka, Szebnie. Te ostatnie posiadają bogaty i rzadki widok. Wisłoka przerzyna rozległe pola, wsie, lasy. Oko nie zatrzymuje się, jak na Karpatach przedstawiających się w dzień pogodny jak lśniące, oświecone w salonie srebrne kandelabry. [F.K. Prek Czasy i ludzie]

Kaplicę zbudował w 1894 r. Aust Gorajski, polityk, ziemianin, przemysłowiec i finansista. Był on jednym z pięciorga dzieci Ludwika Gorajskiego (syna Aleksandra i Teofili Bukowskiej), właściciela Moderówki  i Ludwiki Bogusz, córki Stanisława Bogusza, która wniosła Szebnie jako posag. Spokrewniony z tą rodziną Prek bywał u Ludwika Gorajskiego, który był jakiś czas konkurentem do ręki siostry pamiętnikarza, Izabeli.  Razem z dziećmi Ludwików jeździł do wód w Szczawnicy, a z Aleksandrem i Stanisławem Gorajskimi zwiedził Morskie Oko. 

Starszy grób Teofili, Alexandra i Tomasza Gorayskich znajduje się na dziedzińcu kościoła.

Szebnie rabacja ominęła, ale Ludwika Gorajska straciła prawie całą swoja rodzinę w Siedliskach i Smarżowej. To ona właśnie wybudowała kaplicę grobową ofiar rabacji w Siedliskach - Bogusz oraz dochodziła sprawiedliwości u władz austriackich w Wiedniu.

Charakterystyka Szeli zestawiona przez Ludwikę Gorajską, s. 328 (326) - link

Pamiętnik Ludwiki Gorajskiej, s.311 (309) - link 

Kaplica Gorajskich i Jordanów Stojowskich (z lewej)

Grób Gorayskich

Teofila z Bukowskich Gorayska
zm. 21 XII 1795 (lat 89)
Alexander Gorayski
zm. 18 III 1802 (lat 40 ?)
Tomasz Gorayski
zm. 13 IV 1809 (lat 50)