Galicyanie, pamiątki rabacji

Kanina, pomnik grobowy ks. Jana Bieleckiego

Ks. Jan Franciszek (Iwo) Bielecki (Bilecki) urodził się 13 XII 1811 w Besowie w parafii Cerekiew. "Słownik biograficzny kapłanów diecezji tarnowskiej" podaje, że pochodził z rodziny szlacheckiej herbu Janina, czemu przeczy w pamiętniku ks. Popławski z Niegowici, pisząc, że Bielecki, wtedy jego wikary "był 2 mile stąd, z Cerekwi rodem, ojca wieśniaka mając". Szkołę Bielecki ukończył w Bochni, gimnazjum w Nowym Sączu. Filozofię studiował w Tarnopolu, teologię we Lwowie i Tarnowie, gdzie w 1842 przyjął święcenia. Wikarym był w Bolesławiu, Niegowici, Czchowie, Szczurowej Zawoi, Zawadzie k. Dębicy, Barcicach, Tyliczu, Kamienicy. W 1865 został administratorem w Kaninie, a w kolejnym roku objął tu probostwo. Dbał o kościół i parafian, ale nie odbyło się też bez zatargów, bo o jego usunięcie z parafii wnioskowała do biskupa kolatorka Emilia Otwinowska i parafianie. Zmarł 14 IV 1876.
W autobiografii, której fragmenty przytaczam za "Słownikiem biograficznym", Bielecki "w roku 1848 obronił wiele szlachty od zabójstwa podczas rabunku. Tu go rabusie chcieli utopić w Rabie pod Książnicami, zrzucając z mostu, lecz ostrzeżony uszedł śmierci - walczył z rabusiami mężnie i nikomu złego postępowania nie puścił płazem, ale i po 25 kijów kazał rabusiom wymierzyć". Bliższy prawdy wydaje się jego przełożony, proboszcz Popławski, który co prawda dwukrotnie przez wikarego ostrzeżony, wspomina, że Bielecki "mając (ze względu na chłopskie pochodzenie) popularność wśród ludu, poszedł do kościoła, aby tam zamknąć te trzy osoby (kobiety z rodziny proboszcza) i opuścił mię (...) o sobie zwątpił, bo mi się w ten dzień na oczy nie pokazał, kiedy potrzeba było około mnie ratunku. Oznajmiwszy mi zapęd owych rozhukanych ludzi, samego mię w mieszkaniu swoim zostawił". Gdzie więc był ks. Bielecki, gdy szalała rzeź? Czy bronił szlachtę po dworach i wymierzał kary, czy też ukrył się gdzieś w stogu siana, trudno dziś powiedzieć.

Przedstawiony na pomniku ks. Bielecki jest od dłuższego czasu pieczołowicie przez parafian bielony. Korozja piaskowca i to bielenie zrobiły swoje. Dziś trudno odczytać napis na cokole. Mnie udało się tylko odcyfrować kilkanaście liter:
Ks Jan -----
Bielecki ---
Pleban Kani---
--------------
Cerekwi r 1811
--- 1842 --- 1866
---- 18---------

Szkoda, że zatarły się również płaskorzeźby umieszczone z trzech stron cokołu. Pozostaje nadzieja, że pomnik, jedyny zresztą zabytek w Kaninie, zostanie kiedyś odnowiony, gdyż tendencję do renowacji cmentarnych zabytków przez lokalne społeczności zauważam obecnie na wielu wiejskich cmentarzach.

 Galicyanie, pamiątki rabacji

 Czermin, grób ks. Klemensa Popiela

Popiel Klemens Andrzej (Eques de Sulima) urodził się 22 VII 1815 w Toporzysku, par. Jordanów. Kształcił się w Rzeszowie, Przemyślu, Lwowie i Tarnowie. Święcenia kapłańskie przyjął w 1839.  Od 1843 był prefektem Seminarium Duchownego w Tarnowie. Usunięty w 1846 objął probostwo w Ździarcu, a w 1858 w Czerminie. Zmarł tamże 20 IV 1878 i został pochowany w podziemiach kaplicy cmentarnej.
Klerycy tarnowskiego seminarium ok 1845 zawiązali spisek patriotyczny. Sympatyzowali ze spiskowcami prefekci ks. Jan Chełmecki i ks. Klemens Popiel. Kiedy powstanie nie doszło do skutku, w seminarium przeprowadzono śledztwo, w wyniku którego usunięto 19 alumnów i prefekta Jana Chełmeckiego, który udał się do rodzinnej Żmiącej, skąd wkrótce trafił do sądeckiego więzienia. Ks. Popiel miał więcej szczęścia. Na wniosek Breinla został przez biskupa Wojtarowicza przeniesiony na probostwo w Ździarcu.

 Jeszcze dwa przedwczorajsze wiosenne, bo dziś wróciła zima

 Objawienie Pańskie czyli Trzech Króli

 PS Zdjęcie jest ogromniaste, więc trzeba go oglądnąć na czymś większym niż telefonik, stąd link

 Galicyanie, pamiątki rabacji

Tylmanowa, grób ks. Michała Janiczaka i jego matki Anny

Michał Janiczak (Janiczek) urodził się 10 IX 1817 w rodzinie chłopskiej w Żarnówce. Kształcił się w Makowie, Podolińcu, Tarnopolu i Tarnowie, gdzie w 1842 przyjął święcenia kapłańskie. Jako wikary pracował w Drogini, Gdowie, Szaflarach (od 1844), Mikluszowicach (od 1849), Szczurowej, Starym Wiśniczu, Łaczkach Kucharskich, Dębicy, Piwnicznej, Podegrodziu, Przyszowej. Wreszcie w 1863 został proboszczem w Tylmanowej. Zmarł tamże 27 I 1873.
Ks. Janiczak do spisku wciągnięty przez ks. Głowackiego, został zobowiązany do zorganizowania grupy powstańców, która w połączeniu z oddziałem Głowackiego miała przypuścić atak na Poronin. "Ks. Michał Janiczak, wikary z Szaflar, uzbrojony w dubeltówkę i parę pistoletów, jawił się w obu karczmach Białego Dunajca, zwerbował 40 - 50 chłopów, by napaść na koszary finanzwachy w Poroninie, lecz jak przyszli na most w Poroninie, wszystko uciekło. Ksiądz został sam i uciekł na Węgry". [S-W, s.106]. W późniejszym śledztwie ks. Głowacki, zapewne wiedząc, że Janiczak jest bezpieczny na Węgrzech, zeznał, że "ten był pijany, że czasem błądzi (rozumu nie ma) i przeto ludzie go opuścili i do swoich chałup powrócili".
Jak widać z przebiegu pracy, ks. Janiczak skutecznie ukrywał się przed represjami trzy lata, ale zapewne też z tego powodu nie zaznał później spokoju, bo zanim dostał probostwo w Tylmanowej, w okresie zaledwie czterech lat zaliczył jako wikary aż osiem parafii.

 

 Galicyanie, pamiątki rabacji

Podegrodzie, grób księdza Antoniego Antałkiewicza, opiekuna sierot i spiskowców.

Antałkiewicz (Antałek) Antoni Józef (1816-1895) urodził się w Nowym Targu w rodzinie mieszczańskiej. Gimnazjum ukończył w Podolińcu, studiował w Tarnopolu, Lwowie i Tarnowie. Święcenia przyjął w 1840 r. Jako wikary pracował w Milówce, Rychwałdzie, Żywcu, Tarnowie. Tu uczył religii w sierocińcu na Burku i Chyszowie, gdzie przebywały dzieci pomordowanych w rabacji. W 1849 został proboszczem w Ślemieniu, a w 1876 objął probostwo w Podegrodziu. Zmarł tamże 18.06.1895 (1893?). Wiadomo, że wspierał finansowo spiskowca Mikołaja Kańskiego, sam jednak udziału w powstaniu nie wziął i nie był represjonowany.

 

 Galicyanie, pamiątki rabacji

Witkowice, grób ks. Michała Dutki

Ks. Michał Dutka urodził się 21 IX 1807 w Dankowicach w rodzinie chłopskiej. Studiował w Przemyślu, Lwowie i Tarnowie. Święcenia kapłańskie przyjął w 1833. Jako wikary pracował w Andrychowie, Białej i Tarnowie. W 1838 został proboszczem w Padwi, a w 1850 w Witkowicach. Zmarł tamże 29 VII 1877.

Rabacja zastała go w Padwi. Zajścia, jakie miały miejsce we wsi oraz w okolicach znamy dokładnie z jego zapisków [Dembiński, s. 276] oraz z dramatycznej relacji ks Jędrzeja Zembrzyckiego [Sieradzki, Wycech, s. 143 i dalsze, link]

Uwagi: nazwisko księdza często jest mylone.' Dudka' - Dembiński, 'Ducka' - grobonet.

Aktualna mapa pamiątek rabacji i powstania krakowskiego