czwartek, 14 stycznia 2021

 Galicyanie, pamiątki rabacji

Lipnica Wielka Nagrobek Jana Grabczyńskiego

Treść częściowo zatartego napisu z konieczności podaję z dostępnych źródeł: 

Jan Grabczyński urodzony 24 czerwca w Cerekwi ad 1795 Zabity dnia 25 lutego ad 1846
Tu przez poddanych zamordowanego / Ojca, Małżonka, Pana najlepszego / Leżą męczeńską krwią zwłoki zbroczone / Uciekając się pod Boska ochronę

Warto zwrócić uwagę na kształt pomnika, prawdopodobnie identyczny był ten z Jastrzebi znany jedynie z rekonstrukcji. Obok, po prawej pochowany jest zmarły w 1875 r. Jan Kanty Lissowski sędzia dominialny z Jasiennej. Lissowski został przez chłopów okrutnie pobity i na osiem tygodni trafił do szpitala. Poturbowano również jego trzy córki, które próbowały ratować ojca.







środa, 13 stycznia 2021

 Galicyanie, pamiątki rabacji

Jasienna Górna

Pomnik w miejscu zamordowania Jana Grabczyńskiego

Grabczyński, który związał się z Teresą z Bossowskich Pankową, stał się właścicielem części wsi Jasienna. Ks. Józef Mikesch, proboszcz w Korzennej zapisał w księdze parafialnej pod datą 23.02.1846, że Paweł Jop z Byczyny, Jan Bęc, Jan Kożuch, Franciszek Kępa, Franciszek Zając zamordowali Pana Jana Grabczyńskiego przecinając go piłą.

 



 

wtorek, 12 stycznia 2021

 Galicyanie, dwory

Szukając w Górze Ropczyckiej pamiątek rabacji, odwiedziłem "Park Buczyna" i ruiny zabudowań dworskich. Miałem bowiem zamiar opisać burzliwe romanse Katarzyny Starzeńskiej, najbarwniejszej, najpiękniejszej i najbardziej pożądanej kobiety w Galicji. Kupiłem książkę Aleksandra Piskora Siedem ekscelencji i jedna dama, dwukrotnie ją przeczytałem i zrobiłem notatki. Szukając materiałów ikonograficznych do opowieści, natknąłem się na artykuł Miłosne podboje hrabiny Starzeńskiej, który Andrzej Wesół zamieścił w czasopiśmie i na portalu "Podkarpacka historia". Ponieważ autorowi udało się świetnie to, co sam zamierzałem zrobić, zamieszczam poniżej link do jego pracy, a od siebie dodaję jedynie kilka aktualnych zdjęć ze stolicy dawnego Państwa Ropczyckiego.

Link do artykułu 

Ruina pałacu




Ruiny koszar

Kaplica grobowa Starzeńskich

Pochowani Kazimierz i Teofila Starzeńscy


niedziela, 10 stycznia 2021

 Galicyanie, pamiątki rabacji

Pomnik ofiar rzezi w Zgórsku




 

sobota, 9 stycznia 2021

 Galicyanie, pamiątki rabacji

Jamy - Przybysz, krzyż upamiętniający zamordowanie Teodora Broniewskiego oraz dwunastu pracowników administracji dworu.

Broniewski Teodor dziedzic Zgórska etc. Broniewski Jan (Ci dwaj ostatni byli zamordowani sposobem najokrutniejszym w swoim własnym domu. Teodorowi połamano boki, ręce i nogi, a później zabito cepami: Janowi ucięto uszy, nos i skórę z czaszki odarto: a podczas wyłupienia mu oczu, jego żonę zmuszono przyświecać mordercom. [Orzeł Biały. (Der weiße Adler) N.4. 1848]





 

piątek, 8 stycznia 2021

 Galicyanie, pamiątki rabacji

Buchcice, pamiątkowa kapliczka ufundowana przez właścicielkę dworu

21 i 22 lutego 1846 banda chłopów oblegała miejscowy dwór, w którego obronie stanęli mieszkańcy Buchcic. Ocalał dwór i jego właścicielka Celina Dębicka, którą w porę ukryto.

 Fragment z opracowania ks. Andrzeja Gerarda Dyla "Buchcice":

"Podczas tego czasu mordu, rabunku i pożogi, Buchcice stanowiły pozytywny wyjątek. Hrabina Celina Dębicka, /z domu Ślaska/ wdowa po Ludwiku, herbu Gryf, wyznania kalwińskiego, powstańcu listopadowym, zmarłym w 1843 roku, wzorowa katoliczka, przed terminem powstania zwołała wójta i radnych, aby im ogłosić zniesienie pańszczyzny. Oddziałek powstańców, który wysłała przeciwko zaborcy pod Tarnów, został zawrócony przez zbrojne gromady chłopów. Wobec narastającego wrzenia, uprzedzona przez Żyda o planowanym napadzie na dwór w Piotrkowicach, uciekła do Buchcic. Furman dworski Jan Gut przewiózł saniami, przez zamarzniętą jeszcze Białą, dziewięć kobiet i dwoje dzieci. Dnia 21 lutego 1846 roku Buchcice obległa banda około pięciuset chłopów z Łowczowa, Garbku, Zabłędzy i Piotrkowic. W obronie dworu stanęli mieszkańcy Buchcic, a wśród nich Jan Gawron, Jan Gut, Tomasz Skrobot, Walenty Pol, Wojciech Więcek i inni. Wobec zdecydowanego sprzeciwu horda ustąpiła, aresztując i zabierając ze sobą pełnomocnika dworu /mandatariusza/ Józefa Grążewskiego i starego Joachima Bielańskiego. Hrabina z dwojgiem nieletnich dzieci schroniła się na noc do kurnej, chłopskiej chaty Więcka, przy której trzymało straż na zmianę po dwóch chłopów z Buchcic. Następnego dnia przyszła nowa banda od Mesznej Opackiej. Buchciczanie ukryli hrabinę pod żłobem w oborze, a do chaty wpuścili jedynie dwóch członków bandy, aby przekonali się, że nie ma w niej właścicieli dworu. W dniu 23 lutego znajomi hrabiny sprowadzili kilku żołnierzy i pod ich eskortą, z dziećmi i kilkoma kobietami, dotarła do Tarnowa. Przejeżdżając przez Piotrkowice widziała swój spustoszony i obrabowany dwór. Po tych wydarzeniach władze austriackie uwięziły ją i przewiozły do Lwowa, gdzie w więzieniu przebywała dwa lata. Uwolniona zajęła się wychowaniem syna Ludwika Zygmunta /ur.1843/, który do szkół nie chodził".