Galicyanie, pamiątki rabacji
Osobnica, cmentarz historyczny, pomnik Augusta de Laveaux
Do Osobnicy pojechałem z nadzieją odnalezienia grobu Gromadzkiej, zamordowanej żony dziedzica [Wycech]. Stary cmentarz w Osobnicy niełatwo odnaleźć, gdyż nie prowadzi do niego żadna droga, nie ma też oznakowania, a mapy Google prowadzą na manowce. Na szczęście spotkałem sympatyczną starszą panią, która wskazała mi polną drogę do cmentarza, a potem przyszła tam za mną i opowiedziała mi historię tego miejsca. Cmentarz, choć niemały, zapełnił się już dawno temu i kiedy zaprzestano pochówków, zaczął zarastać. Dziś jest to już las z bogatym podszytem. Moja przewodniczka będąc dzieckiem, przynosiła tu kwiatki na jeden z niewielu zachowanych grób Magdaleny Czarny. Opiekuje się nim nadal, choć nie wie, kim była pochowana osoba. Wiele kamiennych nagrobków wywieźli stąd okoliczni rolnicy i użyli na swoje potrzeby. Okazały grobowiec rodziny de Laveaux porósł drzewami, które pewnego lata wichura wyrwała z korzeniami, rujnując całkowicie budowlę. Na prośby mieszkańców lokalne władze uporządkowały nieco teren, urządzając w centrum placu skromne lapidarium, do którego prowadzi utwardzona ścieżka. Starszą panią oburzała bierność mieszkańców Osobnicy, którzy przez wiele lat nie potrafili zadbać o grób dobrodziejki hrabiny, która zostawiła im tyle pola! Tu się nieco myliła, bowiem rodzina de Laveaux już w 1901 roku sprzedała majątek Mendlowi Kanner, a ten w następnym roku odsprzedał go Sarze Rubin i Markusowi Karpf. Tak więc "dobroczyńcami" okazali się Starozakonni, którzy zapewne gospodarowanie Osobnicą zakończyli w Treblince.
Groby Gromadzkich niestety się nie zachowały. Byli oni prawdopodobnie dzierżawcami majątku w Osobnicy, jako że właścicielem był na pewno w latach 1827, 1836, 1848 - 1855 Wincenty Poniński. Rodzina de Laveaux weszła w posiadanie Osobnicy w 1862 r. August de Laveaux syn Ludwika i Felicji Popiel ożenił się z Władysławą Twardowską, córką Jana, właściciela Dembowic i Brzyściów i Marianny Gostkowskiej. Brał udział w powstaniu krakowskim w 1846 i był po jego upadku więziony. Niektóre źródła podają, że Osobnicę nabył on od Jana Gromadzkiego. Syn Gromadzkich Ludwik (1813 - 1853) był księdzem więzionym w Spielbergu za działalność spiskową. Jego grób znajduje się Czermnej. Byłem tam już dwukrotnie, ale grobu nie znalazłem, bo nie widziałem, że pochowany jest na starym cmentarzu.
Galicyanie, pamiątki rabacji
Psiakrew, panowie, my na nich pracujemy, a oni jeszcze chcą nas zarzynać a księża im jeszcze dopomagają.
Krościenko Wyżne, ks. Andrzej Nowina Ujejski
W "Liber memorabilium parafii Krościenko Wyżne" ks. Ujejski najpierw trafnie scharakteryzował działania szlachty i rządu, które doprowadziły do wybuchu chłopskiej rewolucji, a następnie przedstawił wydarzenia, których był świadkiem i uczestnikiem. 22 lutego po aresztowaniu oficjalistów chłopska gromada przybyła o ósmej wieczorem na plebanię. Od księdza zażądano wydania broni, prochu i cesarskiego ukazu o zniesieniu pańszczyzny, który jakoby był przez niego w posiadaniu od trzech lat. Po rewizji budynków, gdy nic nie znaleziono, chłopi poszli rabować folwark, zostawiając u księdza dwunastu wartowników. Na drugi dzień pleban odprawił nabożeństwo, wezwał do spokoju i odbył we dworze naradę z przybyłym z Jasła oficerem. Rozkazano urlopnikom pilnować dworu i plebanii obiecując zapłatę 20 centów dziennie. Autor zapisków wymienia nazwiska najczynniejszych w powstaniu urlopników i z wdzięcznością wspomina tych chłopów (Michał Michna, Wojciech Lorens), którzy stanęli w jego obronie, za co zostali pobici.
Galicyanie, pamiątki rabacji
Krościenko Wyżne, Park Leśny Dębina, pomnik "Chrystusa bez ręki"
Figurę, niedawno odnowioną przez Lasy Państwowe, w 1884 r. umieścił na skraju lasu leśniczy Franciszek Holsztein (Hollsteim) Czech jako wotum za ocalenie życia w czasie rabacji. Bogu ducha winien leśniczy wraz z innymi oficjalistami był przez chłopów 22 lutego okrutnie zbity i aresztowany na noc. Nazajutrz pod areszt dostawiono chłopskie podwody, wyprowadzonych oficjalistów na nowo skatowano i odstawiono do Jasła, skąd uwolnieni powrócili na drugi dzień.
Romantyczny Beskid Niski. Cerkiew w Krempnej
Kolega, z którym porozumiewałem się telefonicznie, polecił mi, abym będąc w Krempnej obejrzał cerkiew, która jest, jak twierdził, bardzo kolorowa. Rzeczywiście, na wieżyczkach widać trochę niebieskiego. Udało mi się również, mimo wczesnej pory, sfotografować wnętrze, gdy drzwi otworzył odziany w dżinsy pop singer, który przyszedł, by ustawić kramik z kolorowymi albumami dla zasobnych turystów i skromnymi pocztówkami dla tych biedniejszych. Zdjęcie zrobiłem z babińca, bo jest napisane, że wejście do nawy powoduje uruchomienie alarmu trąb archanielskich.
Romantyczny Beskid Niski. Osobliwości
W Wisłoce, "rzece górskiej" siedzą w mule jakieś gady i tak sobie od niechcenia, systematycznie co pół minuty robią półmetrowy sik nad wodę. Chyba lubią nasłuchiwać, jak coś pluszcze. Co to za gady, objaśnić nie umiem, bo zamieszkuję tereny suche i nie znam się na zwierzętach wodnych.
Inną romantyczną osobliwością są sklepy "U Bogusi", które można spotkać w każdej wsi. Sądzę, że wkrótce pojawią się równie liczne restauracje o seksownej nazwie "Pod Bogusią".
