Galicyanie, pamiątki rabacji

Czermna - grób Antoniny Łobarzewskiej

Antonina Łobarzewska (1826 - 12.06.1877) była córką Stanisława Zajkowskiego dziedzica Czermnej i Agaty Nowakowskiej, żoną Teodora Łobarzewskiego (1821 - 1895), syna Józefa Łobarzewskiego i Rozalii Kowalewskiej, dziedzica Głobikowej. Bracia Teodora zostali zamordowani w czasie rabacji:

- Leon (1820 - 1846) - zamordowany w Czermnej,

- Ludwik (1825 - 1846) - zamordowany w Głobikowej,

- Tomasz (1827 - 1846) - zamordowany w Głobikowej.

Dwóch dzierżawców folwarków w Czermnej, Ignacego Dzięgielowskiego i Wincentego Kłosińskiego chłopstwo odstawiło najpierw do Tarnowa, a potem do Jasła, skąd ich zwolniono. Ks. Jan Kolbuszewski podaje również, że "dwóch szlachciców z Czermny, z których jeden nazywał się Jordan Zdzieński (...) w Gogołowie we dworze p. Denkera razem z innymi w liczbie 7 czy 8 zostało zamordowanych".

Stary kościół w Czermnej

Galicyanie, pamiątki rabacji

Ustrobna, kościół którego budowę rozpoczął ks. Henryk Zaremba Skrzyński jako wotum za ocalenie z rzezi.

mapa pamiątek - link 

Galicyanie, pamiątki rabacji

Jedlicze, grób Tytusa Trzecieskiego (1811 - 1878)

I okoliczności w których "Janusz (Wincenty Pol) przestał być Januszem", a umiłowany dotychczas lud, dla którego usiłował pracować organicznie, nazywał odtąd hołotą. 

Pol, który szczęśliwie gospodarował w Mariampolu, zagrożony aresztowaniem opuścił wraz z żoną i dziećmi folwark. Zabrawszy wszystkie zgromadzone papiery i co kosztowniejsze ruchomości, zamierzał udać się do Lwowa. Zatrzymał się jednak u przyjaciela swojego Tytusa Trzecieskiego w Polance, na którą w niedzielny poranek napadli chłopi z Odrzykonia, Turaszówki i Białobrzeg.  

Dnia 22 lutego opadło nas niespodziewanie kilka gromad chłopskich (...). Zrabowano i zburzono dom i cały dwór w Polance, rzeczy moje, spakowane na wozach, zniszczono zupełnie lub splądrowano. Trzecieskiego, mnie i brata mego bez najmniejszego z naszej strony oporu i pozbawionych broni – powalono na ziemię i strasznie bito cepami i kosami. Prośby i przedstawienia, żeby nas oddano władzy, byśmy się opowiedzieli przed nią w razie, gdybyśmy co zawinili, były bezowocne. Gdyśmy już mocno osłabli, przywiązano nas do drzew i otoczono wkoło, zadając okrutne męczarnie. W takim położeniu, po kilku godzinach śmiertelnej trwogi, prosiłem już tylko o śmierć (...)”.

Powiązawszy ofiary napadu, chłopi wieźli je do Jasła, ale już w Moderówce uwolniło je wojsko austriackie. Pol trafił jednak do więzienia, najpierw w Jaśle, a potem we Lwowie, skąd wyszedł dopiero 6 lipca 1846 r. Zmarł w 1872 roku w Krakowie, jest pochowany w Krypcie Zasłużonych na Skałce.

Szczegóły napadu, s. 280 (278)

 

 

 Galicyanie, pamiątki rabacji

Jedlicze, kaplica cmentarna z XVIII w.

W jej podziemiach znajduje się krypta grobowa Stojowskich. Zamykająca ją płyta umieszczona z tyłu kaplicy informuje o pochowanych tu czterech członkach rodziny Stojowskich. Osobno grób Adama Stojowskiego.

Dwór Jana Kantego Stojowskiego w Potoku został doszczętnie zrabowany, a właściciel wraz z synami odstawiony do Jasła.  Tam Stojowski został uwolniony, ale jego synowie trafili do więzienia. W Potoku pobito i okaleczono również ekonoma, a miejscowy mandatariusz Wilibard Śleczkowski dopiero na trzeci dzień został przez chłopów schwytany i odstawiony do Jasła.

Galicyanie, pamiątki rabacji

Ołpiny, groby Rogawskich

Wioska górska w Jasielskiem widownią była scen strasznych , s. 266 (264) - link 

 

 Galicyanie, pąmiatki rabacji

Szebnie, kaplica grobowa Gorajskich (Korczak na Gorayu Goryayskich)

Wracając się z Dukli przez Krosno ku Jasłu śliczny kraj. Czy spojrzysz w prawo, czy w lewo, wszędzie znajdujesz zachwycającą okolicę. Jaszczew, Moderówka, Szebnie. Te ostatnie posiadają bogaty i rzadki widok. Wisłoka przerzyna rozległe pola, wsie, lasy. Oko nie zatrzymuje się, jak na Karpatach przedstawiających się w dzień pogodny jak lśniące, oświecone w salonie srebrne kandelabry. [F.K. Prek Czasy i ludzie]

Kaplicę zbudował w 1894 r. Aust Gorajski, polityk, ziemianin, przemysłowiec i finansista. Był on jednym z pięciorga dzieci Ludwika Gorajskiego (syna Aleksandra i Teofili Bukowskiej), właściciela Moderówki  i Ludwiki Bogusz, córki Stanisława Bogusza, która wniosła Szebnie jako posag. Spokrewniony z tą rodziną Prek bywał u Ludwika Gorajskiego, który był jakiś czas konkurentem do ręki siostry pamiętnikarza, Izabeli.  Razem z dziećmi Ludwików jeździł do wód w Szczawnicy, a z Aleksandrem i Stanisławem Gorajskimi zwiedził Morskie Oko. 

Starszy grób Teofili, Alexandra i Tomasza Gorayskich znajduje się na dziedzińcu kościoła.

Szebnie rabacja ominęła, ale Ludwika Gorajska straciła prawie całą swoja rodzinę w Siedliskach i Smarżowej. To ona właśnie wybudowała kaplicę grobową ofiar rabacji w Siedliskach - Bogusz oraz dochodziła sprawiedliwości u władz austriackich w Wiedniu.

Charakterystyka Szeli zestawiona przez Ludwikę Gorajską, s. 328 (326) - link

Pamiętnik Ludwiki Gorajskiej, s.311 (309) - link 

Kaplica Gorajskich i Jordanów Stojowskich (z lewej)

Grób Gorayskich

Teofila z Bukowskich Gorayska
zm. 21 XII 1795 (lat 89)
Alexander Gorayski
zm. 18 III 1802 (lat 40 ?)
Tomasz Gorayski
zm. 13 IV 1809 (lat 50)

Galicyanie, pamiątki rabacji

Święcany, grób Tomasz Romera

Opowiadanie Tytusa Bobrowskiego, s. 198 (196) - link

D.O.M.
TU SPOCZYWAJĄ ZWŁOKI Ś.P.
BALBINY
Z HR. LUBIENIECKICH
HR. ROMEROWEJ
UR. 180(3?). ZM. 23 KWIET. 1870.
I MĘŻA JEJ
TOMASZA HR. ROMERA
UR.1800. ZM. 16 LIST. 1881
ZA SPOKÓJ ICH DUSZY PROSTĆIE(?) O
ZDROWAŚ MARIA

Kościół św. Anny z 1520 roku w Święcanach