Galicyanie, pamiątki rabacji

Grodkowice, pomnik w miejscu zamordowania Marcjana Żeleńskiego, ojca kompozytora Władysława Żeleńskiego, dziadka Tadeusza Boya - Żeleńskiego.

   Opis mordu (s. 153/155) - link

Galicyanie, pamiątki rabacji

Gdów, mogiła zbiorowa 154 powstańców krakowskich z 1846

Z rabacją tyle to zdarzenie ma wspólnego, że choć nazwane "Bitwą pod Gdowem", nie było niczym innym jak rzezią dokonaną przez okolicznych chłopów.

Link

Galicyanie, pamiątki rabacji

Bochnia, zbiorowy grób ofiar rabacji.

Galicyanie, pamiątki rabacji

Wiśniowa (ziemia Myślenicka)

"Tuż obok budynku starej szkoły w Wiśniowej (obecnie przedszkole) stoi kamienny krzyż z postacią Ukrzyżowanego Chrystusa, posadowiony na wysokim, piaskowcowym postumencie, od którego oddzielony jest profilowanym gzymsem. Zgodnie z inskrypcją wyrytą na tablicy umieszczonej na płycinie postumentu, krzyż upamiętnia miejsce potyczki z 28 II 1846 r. i ufundowany został przez jednego z jej uczestników, mandatariusza (austriacki urzędnik policyjno-sądowy na wsi) Antoniego Pleszowskiego. Wówczas, w czasie trwania rabacji galicyjskiej, do Wiśniowej przybyła zbrojna gromada chłopów z sąsiednich miejscowości z zamiarem ograbienia plebanii. Miejscowi chłopi, naprędce uzbrojeni i skrzyknięci przez organistę z Wiśniowej oraz wspomnianego mandatariusza, zdołali obronić plebanię i przegnać napastników". 

 

 

Galicyanie, pamiątki rabacji

Skrzydlna, kościół św. Mikołaja. Na dziedzińcu pochowany jest Wincenty Struszkiewicz [Strużkiewicz], który "pojechał był konno do Romerów w Jodłowniku i pojawieniem się tamże, obudził między chłopstwem przekonanie, że jest powstańcem, co i napad na dwór spowodowało, przyczem przez chłopów ujęty, do Bochni został odstawiony. Na dwór jego napadli chłopi i ze zwykłym wandalizmem w nim gospodarowali".

Galicyanie, pamiątki rabacji

Cmentarz kalwiński w Szczepanowicach

Niezwykłem poświęceniem dla sprawy narodowej, gorącą miłością ojczyzny i wielką zacnością charakteru odznaczała się w Galicyi zachodniej rodzina Chrząstowskich, wyznania kalwińskiego, zamieszkała w Szczepanowicach nad Dunajcem, w pobliżu Wojnicza.

Zamordowani Aleksander i Edward Chrząstowscy pogrzebani są w mogile zbiorowej w Tarnowie. W kurhanie pochowany jest prawdopodobnie Julian Chrząstowski lub inne ofiary rabacji. Całego napisu umieszczonego na zniszczonym kamieniu nagrobnym, być może tylko symbolicznym,  nie udało mi się niestety odczytać [.... za wcześnie ... tęsknoty i smutku ... poległym ... 1846 ... pozostała ...], a nowy, współczesny napis niczego nie objaśnia. Chrząstowscy, którzy byli właścicielami Szczepanowic od 1489 roku opuścili je w 1852, sprzedając swe dobra Serwatowskim.

Mimo że w okolicach Lichwina, Rychwałdu i Szczepanowic ofiar rabacji było bardzo dużo, więcej pamiątek nie odnalazłem. Na miejscu karczmy w Lichwinie - Pustki, do której zwożono surdutowych, znajduje się obecnie "Zajazd na Krzyżówkach".

Ks. Dembiński o Chrząstowskich pisze na s. 202, 353 Link

Inne informacje o tej rodzinie: Link

 

Galicyanie, pamiątki rabacji

Gogołów - kaplica grobowa Denkerów

Zbudowana w 1869 roku "na chwałę bożą a ku czci i pamięci przedwcześnie w 48 roku życia w dn. 14 lipca 1868 r. zgasłego Ludwika Denkera - byłego starosty". Fundatorką była wdowa Sabina z Artwińskich Denkerowa, która także spoczęła w krypcie kaplicy. Pochowano tu pomordowanych w czasie rabacji Fryderyka i Erazma Denkerów oraz Aleksandra Zdzieńskiego.

 Straszna dzicz rozzwierzęconego luda, pastwiąc się nad zamordowanym właścicielu Gogolowa, obcięła mu w swawoli bydlęcej przyrodzenie, a imitując cygaro, włożyła mu w usta ucięte membrum. Link (s.143/145)

Warto dodać, że to "membrum" służyło wcześniej dziedzicowi do gwałcenia kobiet wiejskich.