Galicyanie, pamiątki rabacji

Bochnia, zbiorowy grób ofiar rabacji.

Galicyanie, pamiątki rabacji

Wiśniowa (ziemia Myślenicka)

"Tuż obok budynku starej szkoły w Wiśniowej (obecnie przedszkole) stoi kamienny krzyż z postacią Ukrzyżowanego Chrystusa, posadowiony na wysokim, piaskowcowym postumencie, od którego oddzielony jest profilowanym gzymsem. Zgodnie z inskrypcją wyrytą na tablicy umieszczonej na płycinie postumentu, krzyż upamiętnia miejsce potyczki z 28 II 1846 r. i ufundowany został przez jednego z jej uczestników, mandatariusza (austriacki urzędnik policyjno-sądowy na wsi) Antoniego Pleszowskiego. Wówczas, w czasie trwania rabacji galicyjskiej, do Wiśniowej przybyła zbrojna gromada chłopów z sąsiednich miejscowości z zamiarem ograbienia plebanii. Miejscowi chłopi, naprędce uzbrojeni i skrzyknięci przez organistę z Wiśniowej oraz wspomnianego mandatariusza, zdołali obronić plebanię i przegnać napastników". 

 

 

Galicyanie, pamiątki rabacji

Skrzydlna, kościół św. Mikołaja. Na dziedzińcu pochowany jest Wincenty Struszkiewicz [Strużkiewicz], który "pojechał był konno do Romerów w Jodłowniku i pojawieniem się tamże, obudził między chłopstwem przekonanie, że jest powstańcem, co i napad na dwór spowodowało, przyczem przez chłopów ujęty, do Bochni został odstawiony. Na dwór jego napadli chłopi i ze zwykłym wandalizmem w nim gospodarowali".

Galicyanie, pamiątki rabacji

Cmentarz kalwiński w Szczepanowicach

Niezwykłem poświęceniem dla sprawy narodowej, gorącą miłością ojczyzny i wielką zacnością charakteru odznaczała się w Galicyi zachodniej rodzina Chrząstowskich, wyznania kalwińskiego, zamieszkała w Szczepanowicach nad Dunajcem, w pobliżu Wojnicza.

Zamordowani Aleksander i Edward Chrząstowscy pogrzebani są w mogile zbiorowej w Tarnowie. W kurhanie pochowany jest prawdopodobnie Julian Chrząstowski lub inne ofiary rabacji. Całego napisu umieszczonego na zniszczonym kamieniu nagrobnym, być może tylko symbolicznym,  nie udało mi się niestety odczytać [.... za wcześnie ... tęsknoty i smutku ... poległym ... 1846 ... pozostała ...], a nowy, współczesny napis niczego nie objaśnia. Chrząstowscy, którzy byli właścicielami Szczepanowic od 1489 roku opuścili je w 1852, sprzedając swe dobra Serwatowskim.

Mimo że w okolicach Lichwina, Rychwałdu i Szczepanowic ofiar rabacji było bardzo dużo, więcej pamiątek nie odnalazłem. Na miejscu karczmy w Lichwinie - Pustki, do której zwożono surdutowych, znajduje się obecnie "Zajazd na Krzyżówkach".

Ks. Dembiński o Chrząstowskich pisze na s. 202, 353 Link

Inne informacje o tej rodzinie: Link

 

Galicyanie, pamiątki rabacji

Gogołów - kaplica grobowa Denkerów

Zbudowana w 1869 roku "na chwałę bożą a ku czci i pamięci przedwcześnie w 48 roku życia w dn. 14 lipca 1868 r. zgasłego Ludwika Denkera - byłego starosty". Fundatorką była wdowa Sabina z Artwińskich Denkerowa, która także spoczęła w krypcie kaplicy. Pochowano tu pomordowanych w czasie rabacji Fryderyka i Erazma Denkerów oraz Aleksandra Zdzieńskiego.

 Straszna dzicz rozzwierzęconego luda, pastwiąc się nad zamordowanym właścicielu Gogolowa, obcięła mu w swawoli bydlęcej przyrodzenie, a imitując cygaro, włożyła mu w usta ucięte membrum. Link (s.143/145)

Warto dodać, że to "membrum" służyło wcześniej dziedzicowi do gwałcenia kobiet wiejskich.

 ***

 

 Galicyanie, pamiątki rabacji

Brzeziny, grób ks. Wojciecha Józefa Zagórowskiego (1804-1876)

Pleban Brzezin rabację przeżył ukryty w lasku Łęgu o ćwierć mili od Brzezin lub według innych przekazów zamurowany w kominie na plebanii. Wikary natomiast uciekł do Wielopola. 15 listopada władze pozbawiły ks. Zagórowskiego stanowiska za udział w spisku przeciw Austrii. Doniósł na niego wikary Franciszek Węglarz (1809-1847). Zagórowski został osadzony w klasztorze ojców bernardynów  w Tarnowie. Odzyskał wolność 6 października 1847 r. i objął ponownie probostwo w Brzezinach. Węglarz natomiast został przeniesiony na wikariat w Borowej, skąd trafił do domu poprawczego ojców bernardynów w Przeworsku.

Link